Ook wel Amsterdams Verlaat
Deze sluis wordt ook Amsterdams Verlaat, of kortweg ’t Verlaat genoemd. Ook staat deze plek bekend als het Amsterdamse Veer, omdat hier vroeger de trekschuit naar Amsterdam vertrok. De sluis is in 1436 op kosten van een aantal Hollandse steden gebouwd. Die steden hadden belang bij een snellere doorvaart door Gouda. Hierdoor ontstond tussen de Donkere Sluis en de Amsterdamse Sluis een schutkolk van 380 meter lang. In 1615 werd ook een sluis gebouwd aan de mond van de Haven. Deze Havensluis moest het slibrijke vloedwater tegenhouden en werd dus niet geopend bij opkomend tij. Samen met de Havensluis bij het Tolhuis ontstond hierdoor de langste schutsluis ter wereld (ongeveer 800 meter).
Het schutten vóór 1436
Om van de Hollandsche IJssel op de Gouwe te komen, moesten de schepen de keersluis in Gouda, de Donkere Sluis, passeren. Aanvankelijk werden de sluisdeuren alleen geopend als het peil van de Gouwe ongeveer gelijk was aan dat van de Hollandsche IJssel. Dit veranderde drastisch in 1436, toen de Amsterdamse Sluis werd gebouwd op initiatief van Haarlem en op kosten van Leiden, Amsterdam, Gouda, Alkmaar, Hoorn, Medemblik en Edam.
Het schutten na 1436
Het schutten via de Havensluis, de Donkere Sluis en de Amsterdamse Sluis duurde minstens zes uur, maar gebeurde wel met tientallen schepen tegelijk. De Havensluis en de Donkere Sluis stonden open bij laag water op de IJssel. De Amsterdamse Sluis werd pas geopend als de twee andere sluizen gesloten waren. De schippers van de in de kolk gelegen schepen droegen, door hun langdurige verblijf, bij aan de lokale economie. In 1954 is een einde aan deze doorvaart gekomen, toen de Havensluis werd vervangen door een duiker. De Donkere Sluis en de Amsterdamse Sluis konden daarna hun bestaan rekken als beschermde monumenten.