De Veerstal vormde nog tot in de vijftiger jaren van de vorige eeuw een bedrijvig havengebied aan de Hollandsche IJssel.
Vanaf 1325 was hier een aanlegplaats voor verschillende veerdiensten. Het voetveer naar Gouderak was tot 1926 in gebruik. Langs de Veerstal waren veel bedrijven gevestigd, waaronder rederijen, scheepstuigerijen en winkels voor scheepsbenodigdheden. Ook trof men hier verschillende schipperscafé’s aan. Maar met de aanleg van de verkeersweg tussen de stad en de rivier, en met het afsluiten van de Haven, in 1953, is al deze bedrijvigheid verdwenen.
Er gaan stemmen op, ook binnen de gemeenteraad van Gouda, om dit historische stadsfront aan de rivier opnieuw tot leven te brengen met havenfaciliteiten voor de recreatie, een promenadegebied en een buitenhaven voor de Museumhaven aan de Turfsingel. Dat zou dan plaatsvinden in samenhang met het herstellen van de doorvaart door Gouda via de Havensluis op de Hollandsche IJssel. Een voorwaarde daartoe was het realiseren van de Zuidwestelijke Randweg door de Krimpenerwaard. De Nieuwe Veerstal is daardoor aanzienlijk meer verkeersluw geworden.
Na het stallen van de fiets kunt u tegenover de Westhaven bij de verkeerslichten veilig de Nieuwe Veerstal oversteken en, via de opening in de kademuur, de rivier bereiken. In de opening van de keermuur ziet u de sponningen waarin de schotplanken worden geschoven als er te hoog water in de Hollandsche IJssel wordt verwacht. Dergelijke sponningen vindt u ook aan de stadszijde van de Nieuwe Veerstal, bij de Havensluis. Hier is ook een gedenksteen ingemetseld waarin de verschillende hoogwaterpeilen staan aangegeven, waaronder het peil van de Watersnoodramp in 1953.
Vóór u ligt de kade aan de Hollandsche IJssel, links de stelling-korenmolen ’t Slot. Onder deze molen liggen de funderingsresten van het Kasteel van Gouda. In de middeleeuwen was dit het machtscentrum van waaruit het gebied aan de monding van de Haven werd gecontroleerd. In 1577 werd het kasteel door de bevolking gesloopt. Rechts, in de verte, is de chemische industrie Croda gevestigd. Aan de overzijde van de rivier ligt de inmiddels gesloten Asfaltcentrale met de nog aanwezige installaties. Ook ziet u aan de overzijde een met riet begroeide zogenaamde ‘zelling’. In het saneringsplan, dat voor de gehele Hollandsche IJssel is uitgevoerd, zijn bijna alle zellingen weer in hun natuurlijke staat gebracht, zo ook deze zelling. Het is uniek dat, zoals in Gouda het geval is, de historische binnenstad nog steeds direct aan het open landschap van de rivier en de polder is gelegen.
Terug op de Veerstal zijn in het plaveisel de sporen van de middeleeuwse vestingwerken met de Veerstalpoort (10) en de Rotterdamse Poort (11) weergegeven. Een maquette en nadere informatie vindt u op de sokkel tegenover de Peperstraat en op een informatiebord bij de Mallegatsluis.
De grachten van de Peperstraat en – aan de andere zijde van de Haven – de Spieringstraat zijn door zogenaamde volmolenduikers verbonden met de Hollandsche IJssel. In deze duikers stonden vroeger schepraderen die volmolens (12) aandreven. Met de beide molens werd wollen stof ‘gevold’, dat wil zeggen vervilt tot ‘laken’ waarvan de kleding voor de welgestelden werd gemaakt. De volmolens zijn inmiddels verdwenen. Het tracé van de nog bestaande volmolenduiker van de Peperstraat naar de Hollandsche IJssel is in het plaveisel aangegeven.
De Mallegatsluis (13) was tot de ingebruikstelling van de Julianasluis in 1936 één van de drukste sluizen van Nederland. Thans is de sluis alleen nog van belang voor de pleziervaart en voor de bereikbaarheid van de Museumhaven op de Turfsingel. Naast de sluis vindt u aan de ene zijde de sluiswachterswoning uit 1764 en aan de andere zijde het Schipperswachtlokaal uit 1912. U kunt bij de Mallegatbrug onder de drukke Nieuwe Veerstal doorlopen naar de IJsselkade aan de Hollandsche IJssel.
De Bogen en de Raam (gedempt in 1960) waren nog tot 1970 bedoeld als een verkeersroute dwars door de binnenstad, vanaf de Nieuwe Veerstal tot het Bolwerk en de Nieuwe Gouwe Oostzijde. Maar gelukkig kwam dat er nooit van. Het doorgaande verkeer gaat nu buitenom. Het Gouds Watergilde ijvert er voor om de Raamgracht weer open te graven.
Op de Peperstraat kunt u goed het hoogteverschil waarnemen tussen het hoger gelegen gebied van de Haven en de omgeving. Op de Hoge Gouwe ziet u langs de gracht de twee Visbanken (14) staan. Tot in het begin van de 19e eeuw waren beide bouwwerken in gebruik als vis- en botermarkt. Deze tweede etappe eindigt bij de Amsterdamse Sluis…
Voor de volgende etappe in de Goudse Sluizenroute klikt u hier…
Wilt u terug naar de vorige pagina, klik dan hier…
Wilt u terug naar het hoofdmenu, klik dan hier…