Leespunt 5: Pijnacker Hordijkgemaal (vervolg)

Het Gouwekanaal (28) met de Julianasluis (29) werd rond 1935 gerealiseerd om de scheepvaart tussen Rotterdam en Amsterdam buiten Gouda om te leiden. Ter verbetering van de waterhuishouding in de boezem van Rijnland werd in diezelfde tijd bovendien het Stroomkanaal (30) met het Mr. P.A. Pijnacker Hordijkgemaal (31) gerealiseerd. Door dit werk ontstond het Sluiseiland. Het gehele complex was destijds een groot en belangrijk waterstaatkundig werk in de regio Midden-Holland. Het complex vormde een knooppunt van wegen, wateren en waterpeilen. Het geheel is nu een rijksmonument.

kaart 5

Maar er is hier recent heel veel veranderd. Als nieuwe verbinding tussen de A12 en de Krimpenerwaard is de Zuidwestelijke Randweg aangelegd. Deze voert vanaf de Julianasluis, over het sluiseiland heen, via een nieuwe brug richting Krimpenerwaard. De op het Sluiseiland gelegen voetbalvelden van DONK zijn daarom verhuisd naar de Oostpolder in Schieland. Ook is er naast de Julianasluis een nieuwe sluis voor de beroeps(container)vaart aangelegd. Het Mr. P.A. Pijnacker Hordijkgemaal is inmiddels gerenoveerd.

Op meerdere plaatsen langs de IJssel zijn sporen te zien van dijkdoorbraken, zogenoemde ‘wielen’. Dit zijn kleine, vaak zeer diepe meertjes aan de binnenzijde van de dijk die ontstonden door de uitschurende werking van het binnenstromende water. Alleen al langs de Hollandsche IJssel vindt u er een tiental. Vóór de aanleg van de Julianasluis lag ter plaatse van het Sluiseiland de Galgenwiel. Dit was een bijzondere plek omdat hier het Galgenveld lag, waar de lichamen van de in Gouda terechtgestelden werden tentoongesteld, totdat ze uiteen waren gevallen. In de bocht van de dijk bij het Weidebloemkwartier ligt nóg zo’twerewiel.

U fietst over de Schielands Hoge Zeedijk (32). Dit is een zeewering. Tweemaal daags doet de invloed van de zee zich hier gelden. De Hollandsche IJssel is een getijdenrivier, van belang voor het waterbeheer en de scheepvaart. Van de dynamiek die dat teweeg brengt kunnen natuur, scheepvaart, bedrijven en recreatie profiteren. Om al die verschillende belangen met elkaar in synergie te brengen is veel bestuurskracht nodig.

Rond 1950 vestigde zich hier het vleesverwerkingsbedrijf ‘Compaxo’. De oorsprong van ‘Compaxo’, een hecht familiebedrijf, ligt aan de Lange Groenendaal. Hier dreef C.N. van der Post zijn spekslagerij. De zaken gingen zo goed dat de winkel te klein werd om de groeiende vraag bij te houden. Omdat uitbreiden in de binnenstad niet mogelijk was, maakte Van der Post de overstap naar een terrein aan de Schielands Hoge Zeedijk. Het bedrijf groeide uit tot een complex in Zevenaar (slachterij) en Gouda (vleesverwerking). ‘Compaxo’ was het eerste Goudse bedrijf dat vanaf 1965 op grote schaal gastarbeiders – overwegend Marokkanen – in dienst nam.

In feite is het gebied langs de dijk, waar nu ook verschillende andere bedrijven zijn gevestigd, een uiterwaard van de IJssel. De uiterwaarden waren ooit goede vestigingsplaatsen voor bedrijven. De oudere bedrijfsterreinen worden nu vaak door de steden omsloten en het vervoer gaat tegenwoordig meestal per auto. Dat veroorzaakt allerlei problemen en de vestigingsfactoren voor de bedrijven langs de rivieren zijn nu niet meer zo gunstig. Daarnaast is er tegenwoordig behoefte aan meer wateroppervlak, natuur, recreatie en bouwmogelijkheden voor de stad. Het is dus geen wonder dat voor de ontwikkeling van de uiterwaarden tegenwoordig andere oplossingen worden gezocht.

U fietst vervolgens langs het grote complex van Croda. Vroeger was dit de Kaarsenfabriek, waar ooit een Goudse apotheker begon met de fabricage van waskaarsen. In 1960 nam Unilever de fabriek over. De productie van kaarsen werd in 1983 verplaatst naar Waddinxveen. Na 125 jaar verliet de Kaarsenfabriek Gouda. Positief was dat hiermee een einde kwam aan de stank die de fabriek verspreidde. Vanaf dat jaar produceerde de fabriek in Gouda eerst onder de naam Unichema, vanaf 1999 onder die van Uniqema en ingaande 2008 als Croda uitsluitend halffabrikaten voor de petrochemische industrie.

U passeert de brug over de Mallegatsluis en komt vervolgens aan op de Nieuwe Veerstal. Hier was u al tijdens de eerste etappe. U rijdt over de Nieuwe Veerstal langs het Tolhuis en de Sluiswachterswoning, langs  de korenmolen Het Slot en het Houtmansplantsoen. U komt aan bij het Hanepraaigemaal. Hier is het volgende leespunt.

Maar u kunt ook kiezen voor een verlenging van de route naar het westen via Moordrecht. In dat geval kunt u  zich op dit leespunt bij het Pijnacker Hordijkgemaal oriënteren op de oude polderlandschappen aan beide zijden van de Hollandsche IJssel. Lees meer over deze verlenging

Wilt u terug naar de vorige pagina, klik dan hier…

Wilt u terug naar Leespunt 4, klik dan hier…

Wilt u terug naar het hoofdmenu, klik dan hier…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *