In en rond de Binnenstad liggen meer dan tien sluizen die noodzakelijk waren (en meestal nog steeds zijn) voor het beheer en het gebruik van het stedelijke water. Vier daarvan zijn van zeer bijzondere cultuurhistorische betekenis. Het betreft:

• De Donkere Sluis in het hartje van de stad Gouda, een acht eeuwen oude sluis die het sleutelpunt vormde in de ‘doorvaert binnen dunen’ en waarmee eeuwenlang de grachten geschuurd (ofwel schoongespoeld) werden;
  
• De Amsterdamse sluis, een enkele sluis die samen met de Donkere Sluis een 400 meter lange schutkolk vormt, destijds de langste van Europa;
  
• De Havensluis op de plek waar de rivier de Gouwe uitmondt in de Hollandsche IJssel;
  
• De Mallegatsluis, aangelegd op last van Willem van Oranje in 1574, om oorlogsschepen te kunnen schutten naar het hart van het oorlogsgebied tijdens de Tachtigjarige Oorlog. 

  .