Inzet

Al vanaf de oprichting heeft Die Goude zich met het water in en rond Gouda bezig gehouden en zich daarvoor ingezet. Zo heeft in de jaren dertig van de vorige eeuw onze vereniging onder aanvoering van Dr. Arie Scheygrond actie gevoerd tegen het voornemen om de Reeuwijkse Plassen te dempen, met als resultaat dat dit plassengebied nu een geweldige toeristische trekpleister vormt.

Protest tegen demping…

Maar niet altijd heeft de inzet van Die Goude geleid tot het resultaat dat men hoopte. Toen de gemeente Gouda in 1950 besloot de grachten langs de Naaierstraat, Achter de Vischmarkt, de Raam en het Nonnenwater te dempen, werden de leden actief in hun verzet. De Algemene Ledenvergadering van 28 juni 1950 droeg het bestuur op hierop te reageren in lijn met art 3 sub g van de statuten: “aanwending van alle gepaste tusschenkomst om nog bestaande historische monumenten voor vernietiging en verval te bewaren.” Dit resulteerde in een boekwerkje van 32 bladzijden dat aan het college van B&W werd aangeboden. Inmiddels was ‘de Kring’ gegroeid tot ruim 700 leden.

Drie korte passages uit dit pamflet willen wij u niet onthouden:

“In de loop ter tijden is Gouda reeds herhaaldelijk door demping van grachten in haar stedenschoon geschaad.”

“In al deze gevallen zijn aantrekkelijke grachten gedegradeerd tot naargeestige karakterloze straten.”

“De ontwikkeling van onze stad wordt op generlei wijze gediend door het dempen van grachten. Verkeersproblemen worden hierdoor niet opgelost. Degenen die hierop hopen zullen wederom teleurgesteld worden.”

Maar dit keer hielp het protest van Die Goude niet. De gemeente ging door met het dempen van de grachten en verruimde zelfs hier en daar de historische straten, om aan de auto ruim baan te geven.

… toch demping

Na de Watersnood van 1953 werd zelfs de binnenstad volledig van de Hollandsche IJssel afgesneden door de aanleg van het Veerstaltracé, een stedelijke autoweg. Daarbij werd meteen de Havensluis gesloten en omgevormd tot een duiker, waarmee ook de doorvaart door de stad teniet werd gedaan. Die doorvaart had 700 jaar lang bestaan en de stad tot grote bloei gebracht. Maar iedereen was zó geschrokken van de dreiging van het water, dat er bij het verdwijnen van de doorvaart geen enkel protest opsteeg.

Oprichting Watergilde

Pas vele jaren later is de belangstelling voor het historische water weer toegenomen. Op 21 februari 2001 nodigde de Historische Vereniging Die Goude, samen met de gemeente Gouda (wethouder Jan van Dijk), de inwoners en politici uit voor een lezing over het onderwerp water. De spreker, Peter Verhagen, was projectleider van het restauratieproject Binnendieze uit ‘s-Hertogenbosch. Peter had met zijn team van ‘Stadswerken ‘s-Hertogenbosch’ bijna 30 jaar aan deze klus gewerkt. De inschrijving was overtekend, zodat de lezing dat jaar nog twee keer terugkwam. Intussen had ‘Die Goude’ een prijsvraag over het onderwerp uitgeschreven. De laatste van de drie avonden was op 29 november 2001. De jury kende een prijs toe en vond het onderwerp water zo belangrijk dat men verder wilde. In feite is op die avond het Gouds Watergilde ontstaan.

De zes werkers van het eerste uur waren, zittend v.l.n.r.: Victor Poolen (bestuurslid die Goude), Marian Woudstra (lid gemeenteraad Gouda), Sjaak de Keizer (gemeente Gouda), staande v.l.n.r.:  Piet Wieringa (bestuurslid die Goude), Cor Verhulstdonk (betrokken burger),  en Hans Suijs (bestuurslid die Goude).

Nieuwe initiatieven

Uit dit Gouds Watergilde zijn vele nieuwe initiatieven voortgekomen. Bij de restauratie van de Donkere Sluis, de Stolwijkerschutsluis en het Reeuwijksche Verlaat is het gilde nauw betrokken geweest. Ook bij de Onderdoorgang onder de Dubbele Buurt heeft het gilde een belangrijke bijdrage geleverd. De plannen voor een ‘Intieme Vaarroute’ door de stad zijn door de gemeente opgepakt en worden nu stukje voor stukje uitgevoerd.

Maar niet alles is tot een goed einde gebracht. Veel discussie is er geweest tussen het Gouds Watergilde en de gemeente rond het ‘ontdempen’ van het Nonnenwater en het openen van de zuidelijke toegang (lees: de Havensluis). Na aanvankelijke toezeggingen dat beide plannen zouden worden gerealiseerd, trok de gemeente die toezeggingen weer in. Het Gouds Watergilde kreeg voor beide onderwerpen steun van organisaties als ‘Platform Binnenstad en haar Randen’ en ‘Stichting Gouda Waterstad’. Vooral het belang van het weer openen van de verbinding tussen de Gouwe en de Hollandsche IJssel leverde veel steun van organisaties en inwoners van Gouda. Daarover hebben de drie organisaties gedrieën in een gezamenlijke inspanning een door het Watergilde geschreven Structuurschets Veerstalgebied gepromoot en hebben zich een achttal raadsleden (de Waterambassadeurs) achter dit plan geschaard. Zoals in de naam verscholen ligt, gaat het om het weer openmaken van de Havensluis en het revitaliseren van het zuidelijke deel van de binnenstad. De Structuurschets heeft aanleiding gegeven tot de oprichting in 2014 van de stichting ‘Gouda sterk aan de IJssel’.

Oprichting Sluiswachtersgilde

Ook de toezegging dat het schuren van de grachten zou gaan plaastvinden zodra de Donkere Sluis zou zijn gerestaureerd, werd praktisch onmogelijk gemaakt door een veranderde houding van het gemeentebestuur van Gouda. Het Watergilde had al jaren eerder het plan opgevat om een Sluiswachtersgilde op te richten. De aanleiding was in 2008 het feit dat de Stolwijkerschutsluis wel gerestaureerd zou worden, maar daarna niet bediend kon worden vanwege de hoge kosten van de benodigde personele bezetting. Het Sluiswachtersgilde zou de bediening gaan doen, tegelijk met het bedienen, als toeristische attractie, van de oudste sluizen in de binnenstad, de Donkere Sluis en het Amsterdams Verlaat. Hiermee zou het historische schuren van de grachten weer demonstreerbaar worden en een bijzondere toeristische trekpleister vormen.

Ondanks het op de lange baan schuiven van het schuren van de grachten is door Die Goude / het Gouds Watergilde in 2012 Het Sluiswachtersgilde opgericht. Een klein twintigtal vrijwilligers laat met enige regelmaat zien hoe het sluiten en openen van de Donkere Sluis in zijn werk gaat. Het is geen eenvoudig draaien aan een wieltje, maar sjorren en slepen. Doel hierbij is in de eerste plaats dat de toeristen vermaakt en voorgelicht worden, maar in de tweede plaats om de sluisdeuren in beweging te houden, waardoor slibvorming geen kans krijgt. Ook het Gouds Sluiswachtersgilde is een werkgroep van Die Goude. Verschillende leden van het Watergilde zijn ook sluiswachter.

Wilt u meer weten over het Gouds Sluiswachtersgilde, ga dan naar de website van de Historische Vereniging Die Goude en klik op ‘Activiteiten‘.

Een ander initiatief van het Gouds Watergilde is het Gouds Virtueel Sluizenmuseum, waarvan deze website getuigt.